Ευχέλαιο

Το Άγιον Ευχέλαιον

Ἀκολουθία τοῦ ἱεροῦ Μυστηρίου τοῦ Εὐχελαίου

ΤΟ ΚΕΊΜΕΝΟ ΤΗΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΕΥΧΕΛΑΙΟΥ

   

Το Ευχέλαιο είναι ένα από τα επτά μυστήρια της Εκκλησίας, το οποίο τελείται στο Ναό η στο σπίτι για την ίαση σωματικών και ψυχικών ασθενειών. Το Ευχέλαιο της Μ. Τετάρτης δεν έχει κάποια μαγική επενέργεια στην πνευματική μας ζωή, αλλά είναι μια άρρηκτη αλυσίδα μαζί με τα άλλα Μυστήρια στα οποία θα πρέπει να συμμετέχουμε, π.χ. Εξομολόγηση, Θεία Κοινωνία.

Η σύσταση του Μυστηρίου
Η σύσταση του ευχελαίου, όπως και των υπόλοιπων μυστηρίων, ανάγεται στην Καινή Διαθήκη και μάλιστα την Καθολική Επιστολή Ιακώβου (έ 14-15). 

Απόδοση στην νεοελληνική: Είναι κάποιος από σας άρρωστος; Να προσκαλέσει τους πρεσβυτέρους της εκκλησίας να προσευχηθούν γι’ αυτόν και να τον αλείψουν με λάδι, επικαλούμενοι το όνομα του Κυρίου. Και η προσευχή που γίνεται με πίστη θα σώσει τον άρρωστο· ο Κύριος θα τον κάνει καλά. Κι αν έχει αμαρτίες, θα του τις συγχωρέσει.

Έτσι, η αποστολική παραγγελία αποτέλεσε τη βάση πάνω στην οποία θεμελιώθηκε η πίστη και η τελετουργική πράξη της Εκκλησίας. Τελετουργοί του φιλανθρώπου τούτου μυστηρίου είναι οι πρεσβύτεροι της Εκκλησίας, προσκαλούμενοι για τον σκοπό αυτό στην οικία του αρρώστου χριστιανού. Πλησίον του ασθενούς προσεύχονται θερμά. Επικαλούνται τη χάρη του Παναγίου Πνεύματος για να ευλογηθεί το λάδι που παρατίθεται. Και στη συνέχεια αλείφουν τον άρρωστο χριστιανό με το ευλογημένο πλέον έλαιο. Η επάλειψη με το ευλογημένο έλαιο, σώζει τον άρρωστο.

Η τέλεση του Μυστηρίου
Η ακολουθία του ευχελαίου τελείται «εις ίασιν ψυχής τε και σώματος». Σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας μας, η σωματική ασθένεια θεωρείται ως ο πικρός καρπός της αμαρτίας. Οποιαδήποτε ασθένεια, ως διαταραχή της αρμονικής λειτουργίας του σώματος, οφείλεται σε πνευματικά αίτια και κυρίως στη διαταραχή των σχέσεων του ανθρώπου με τον Θεό. Στα ιερά κείμενα δεν παρουσιάζεται μόνο η στενή σύνδεση της ασθένειας με την αμαρτία αλλά συγχρόνως υποδεικνύεται και ο τρόπος της θεραπείας: η ειλικρινής μετάνοια και η επιστροφή στον Θεό.

Τα ορατά στοιχεία του Ευχελαίου
Για την τέλεση του μυστηρίου τοποθετείται πάνω σε κάποιο τραπέζι το ευαγγέλιο, μικρή εικόνα του Χριστού, κανδήλα αναμμένη και δοχείο με αλεύρι, δίπλα στο οποίο ανάβονται επτά κεριά. Η κανδήλα πρέπει να είναι καθαρή και μέσα τοποθετείται αγνό λάδι, ένδειξη καθαρής και ολοπρόθυμης προσφοράς στον Θεό. Γι’ αυτό και ο καλός Σαμαρείτης στην ομώνυμη παραβολή, περιποιείται στοργικά τον τραυματία ρίχνοντας στις πληγές του λάδι και κρασί. Το λάδι, μετά τις ευχές των ιερέων, δεν είναι πια κοινό λάδι· όπως και στη βάπτιση: το νερό της κολυμβήθρας, μετά τις ευχές του λειτουργού, δεν είναι πια κοινό νερό.

Στο τέλος της ακολουθίας γίνεται η χρίση με το αγιασμένο έλαιο. Χρίεται σταυροειδώς το μέτωπο, το σαγόνι, οι δύο παρειές και τα χέρια μέσα στην παλάμη και στο εξωτερικό τους μέρος. Μ’ αυτή την χρίση, ζητούμε από τον Κύριο να θεραπεύσει το πνεύμα, τις σκέψεις και ολόκληρο τον εσωτερικό μας κόσμο. Ακόμη, να δίνει δύναμη σ’ εκείνα τα μέλη του σώματος με τα οποία κάνουμε τις περισσότερες πράξεις· (π.χ. τα χέρια είναι τα μέλη που εκτελούν τις εντολές του μυαλού μας).

Παρεξηγημένες εκδοχές του Μυστηρίου

1. Πρώτα απ όλα, ορισμένοι θεωρούν ότι με την συγχωρητική ευχή του ευχελαίου αναπληρώνουν την εξομολόγηση, που δεν κάνουν για διάφορους λόγους. 

Η συγχωρητική ευχή του ευχελαίου δεν καταργεί την εξομολόγηση. Η συγχώρηση των αμαρτιών, που παρέχεται στο μυστήριο του ευχελαίου, δεν αναφέρεται στα αμαρτήματα που γνωρίζουμε και δεν εξομολογούμαστε, αλλά σε όσα μικρά ξεχάσαμε η αγνοούμε. Διότι κανένα μυστήριο της Εκκλησίας δεν αναιρεί το άλλο, αλλά το ένα συμπληρώνει το άλλο μέσα στο μεγάλο «μυστήριο» της Εκκλησίας.

2. Μία άλλη παρεξήγηση συμβαίνει με το αλεύρι, που χρησιμοποιείται για τη στήριξη των κεριών. 

Ορισμένοι πιστοί δεν αρκούνται στη χρίση με το αγιασμένο έλαιο, αλλά ζητούν και αλεύρι για διάφορες χρήσεις: να το βάλουν κάτω από το μαξιλάρι του παιδιού τους «για να δείξει ο Θεός το τυχερό τους», η «για να φύγει το κακό από το σπίτι», η για να το αραιώσουν με νερό και να το πιεί ο ασθενής. Επειδή τα παραπάνω εγγίζουν τη δεισιδαιμονία, πρέπει να τονίσουμε ότι το μυστήριο ονομάζεται ευχέλαιο και όχι «ευχάλευρο». Εκείνο που αγιάζεται είναι το λάδι και όχι το αλεύρι.

3. Υπάρχει και μία άλλη παρεξήγηση, που συνιστά σύγχυση του σκοπού του ευχελαίου. 

Πολλοί ζητούν ευχέλαιο για να εγκαινιάσουν το καινούργιο τους σπίτι η το κατάστημα. Για τα σπίτια, τα καταστήματα, τα οχήματα και όλα τα υπόλοιπα υπάρχουν οι αντίστοιχες αγιαστικές πράξεις. Ακόμη, δεν είναι και λίγοι εκείνοι που ζητούν από τον ιερέα να τελέσει αγιασμό και ευχέλαιο μαζί, πράγμα που δείχνει σύγχυση και παρεξήγηση. Λες και χρειάζεται περισσότερες από μία αγιαστικές πράξεις για να ζητήσουμε τη χάρη του Θεού.

4. Μία άλλη παρεξήγηση συνδέεται με την αντίληψη ότι το ευχέλαιο αφορά τους ετοιμοθάνατους και όσους γενικά βρίσκονται στην τελική φάση της ασθενείας τους. 

Παρατηρείται άλλοτε μία αποφυγή τελέσεως του ευχελαίου από το φόβο μήπως προκληθεί η επισπευσθεί ο θάνατος του ασθενή. Ο φόβος αυτός, όμως, είναι αδικαιολόγητος. Οι συγγενείς φοβούνται να το πουν στον ασθενή. Ο ασθενής φοβάται να το ζητήσει. Το ευχέλαιο είναι για την υγεία και τη ζωή. Για υγεία και ζωή μιλούν όλες οι αιτήσεις και οι ευχές του μυστηρίου.

Τέλος, είναι δυνατό να διατυπωθεί και μία ένσταση: γιατί δεν θεραπεύει πάντοτε; Το μυστήριο του Ευχελαίου δεν συστάθηκε για να καταργεί κάθε ασθένεια, τον θάνατο και την ιατρική επιστήμη. Πολλές φορές φέρνει έμμεση θεραπεία. Άλλωστε, η θεραπεία εξαρτάται από την πίστη του ανθρώπου. Η ίδια χάρη παρέχεται σε όλους· όλοι όμως δεν θεραπεύονται. Η θεραπεία μπορεί να μην είναι πάντοτε για το ευρύτερο συμφέρον του ανθρώπου. Παραμένει για να παιδαγωγήσει ίσως τον ασθενή και να τον οδηγήσει με βεβαιότητα στην εν Χριστώ σωτηρία· όποτε και πάλι επιτυγχάνεται ο απώτερος σκοπός του μυστηρίου.

Απαραίτητα υλικά
Για το Ευχέλαιο απαραιτήτως χρειάζονται τα παρακάτω:
α) ένα κανδήλι με λάδι ελιάς (και λίγο κόκκινο κρασί, ΟΧΙ νερό)
β) θυμιατό και θυμίαμα
γ) εικόνα του Χριστού η της Παναγίας η κάποιου Αγίου
δ) μία κούπα με αλεύρι προκειμένου έπειτα να ζυμωθεί και να γίνει πρόσφορο
ε) επτά (7) κεράκια όσα είναι και τα Ευαγγέλια που θα αναγνωσθούν στο Ευχέλαιο
στ) τα ονόματα « υπέρ υγείας» των επιτελούντων το Ευχέλαιο
ζ) μία θρυαλλίδα (μπατονέτα) για τη χρίση του αγίου ελαίου.

Το αγιασμένο έλαιο φυλάσσεται και δεν πετιέται! Πρέπει να καίγεται στο κανδήλι μέχρι τέλους. Μετά την πλήρη καύση, η καντηλήθρα και όσα χρησιμοποιηθούν για το καθάρισμα του έσωθεν περιεχομένου, καίγονται σε ασφαλή τόπο.

imks

Οι περισσότερες δυστυχώς αναφορές που υπάρχουν στο διαδίκτυο αποπροσανατολίζουν παρά διαφωτίζουν και ενημερώνουν για το μυστήριο του ευχελαίου. Το Ιερό Ευχέλαιο είναι ένα από τα επτά μυστήρια της Εκκλησίας μας.

Για να ξεκαθαρίσουμε λίγο το τοπίο να πούμε ότι το Ευχέλαιο ΔΕΝ το κάνουμε:

Α) για να μας πάνε καλά τα πράγματα
Β) γιατί έχουμε αναποδιές
Γ) για το καλό... 
Δ) γιατί είναι ένας ακόμα λόγος να μαζευτούμε και να καλέσουμε κόσμο, να φάμε και να πιούμε (μετά την τέλεση του -αφού έτσι «βγάλαμε» την «υποχρέωση» και άρα είμαστε εντάξει)
Ε) για κοινωνικούς λόγους
Στ) γιατί έκανε και ο γείτονας
Ζ) γενικά γιατί έχουμε κάτι σημαντικό (εξετάσεις στο σχολείο, ταξίδι, αγώνα κλπ)
Η) για να κοινωνήσουμε χωρίς να εξομολογηθούμε, αφού ούτως ή άλλως συγχωρητική ευχή διαβάζει ο Ιερέας.

Πότε και γιατί το κάνουμε;

Το ιερό Μυστήριο του Ευχελαίου γίνεται κυρίως σε περιπτώσεις ασθενειών γι αυτό και Ο Ιερέας εύχεται: 

«Πάτερ Άγιε, ιατρέ των ψυχών καί των σωμάτων... ίασαι τον δούλον Σου... έκ της περιεχούσης αυτόν σωματικής καί ψυχικής ασθενείας…»

Η πρώτη μας κίνηση είναι να συζητήσουμε το πρόβλημα ή το ζήτημα που μας απασχολεί με τον Ιερέα ή ακόμα καλύτερα με τον πνευματικό μας. Μόνο εκείνος είναι αρμόδιος να μας προτείνει τι είναι καλύτερο να γίνει αναφορικά με το πρόβλημα που θα του αναφέρουμε (αγιασμός, ευχή, λειτουργία, ευχέλαιο, εξομολόγηση κλπ).
Όπως όταν έχουμε ένα πρόβλημα υγείας και μετά από εξέταση στον γιατρό αυτός μονό μας συστήνει την κατάλληλη θεραπεία και φάρμακο, έτσι ακριβώς και στην περίπτωση του Ευχελαίου. Μόνο ο Ιερέας μπορεί να μας πει.

Απαιτείται κάποια προετοιμασία;

Βεβαίως. Πρέπει να προηγηθεί εξομολόγηση και νηστεία. Πρέπει να καθαριστούμε όσο το δυνατόν καλύτερα πρωτύτερα και να προσκαλέσουμε τουλάχιστον 2 Ιερείς για την τέλεση του. (επτά Ιερείς τελούν κανονικά το μυστήριο του Ευχελαίου. 

Επτά είναι καί τα Αποστολικά καί Ευαγγελικά αναγνώσματα, επτά είναι καί οί ευχές -ό αριθμός επτά σημαίνει πληρότητα). Κατ’ οικονομία σε έκτακτες περιπτώσεις μπορεί να γίνει και από έναν Ιερέα μόνο.
Αυτοί που θα προσκαλεστούν να παραστούν (συγγενείς, φίλοι) στο Ιερό Ευχέλαιο πρέπει να έχουν επίγνωση του μυστηρίου, διάθεση να συμπροσευχηθούν και να παρακαλέσουν απλά και ταπεινά. Πρέπει δε να έχουμε υπόψη μας την ευαγγελική ρήση 

«Ούχ ως εγώ θέλω, άλλ' ως Σύ» καθώς και την Κυριακή προσευχή «γενηθήτω το θέλημα Σου…» και τέλος να ζητάμε πρωτίστως την ίαση της ψυχής και μετά του σώματος.

Που είναι γραμμένο και ποιος μας λέει για το Ευχέλαιο;

Στην επιστολή του Ιακώβου. O Απόστολος Ιάκωβος, o Aδελφόθεος, στην επιστολή του λέει: «Εάν κάποιος είναι άρρωστος, να προσκαλέσει τους πρεσβυτέρους της Εκκλησίας να προσευχηθούν γι' αυτόν καί να τον αλείψουν με λάδι, επικαλούμενοι το όνομα του Κυρίου…» (Ίακ. ε', 13-15).
«Ασθενεί τις εν υμίν; προσκαλεσάσθω τους πρεσβυτέρους της εκκλησίας, και προσευξάσθωσαν επ’ αυτόν αλείψαντες αυτόν ελαίω εν τω ονόματι του Κυρίου·…»

Τελικά τι δείχνει και τι σημαίνει το Ιερό Ευχέλαιο;

Μα, την άπειρη αγάπη της Εκκλησίας μας προς τον ασθενούντα συνάνθρωπο μας. Την διάθεση, το ενδιαφέρον την ουσιαστική βοήθεια και την συμμετοχή στον ανθρώπινο πόνο. Συμπάσχει, συμπροσεύχεται, εύχεται, ελπίζει στην ίαση του ασθενούς με την παράκληση προς στον Κύριο Ιησού Χριστό.

orthodox-answers.blogspot.gr / 

http://www.agioritikovima.gr

Αγιασμός

Λίγα λόγια γενικά
Η Αγία μας Εκκλησία εκτός από τα επτά Μυστήρια δια των οποίων χαρίζεται, μετοχετεύεται, προσφέρεται και παρέχεται η αγιαστική Χάρις του Αγίου Πνεύματος έχει και κάποιες άλλες τελετές με τις οποίες παρέχεται χάρις, ευλογία, θεραπεία και πνευματική ωφέλεια στους πιστούς αλλά και στην κτίση ολόκληρη.

Μεταξύ αυτών είναι και ο Αγιασμός των Υδάτων, Ακολουθία που με τις ευχές που περιέχει, ο Ιερέας παρακαλεί τον Θεό όπως το νερό αγιασθεί και αποκτήσει «δύναμη καθαρτική και ενέργεια, γίνει δώρο αγιασμού, αμαρτημάτων λυτήριον, ίαμα ψυχών και σωμάτων, προς πάσαν ωφέλειαν επιτήδειον». 

Επίσης παρακαλεί τον Θεό το νερό του Αγιασμού να διώχνει μακριά τον κίνδυνο από ορατούς και αόρατους εχθρούς ,έτσι ώστε εκείνοι που το λαμβάνουν να το χρησιμοποιούν για την ευλογία των σπιτιών τους, για τον αγιασμό των ψυχών και των σωμάτων τους και να παίρνουν πλούσια την χάρι της Αγίας Τριάδος που είναι «η πηγή του αγιασμού και πάσης χάριτος».

Πότε τελείται ο Αγιασμός
Κάθε πρώτη του μηνός η Εκκλησία τελεί στους Ναούς τον Αγιασμό, ενώ κατά την επιθυμία των πιστών τελείται και σε άλλες περιπτώσεις της καθημερινής μας ζωής όπως κατά την θεμελίωση νέου σπιτιού η άλλης οικοδομής, κατά τα εγκαίνια του νέου σπιτιού, του νέου καταστήματος, του νέου αυτοκινήτου, του Σχολικού έτους, του Κατηχητικού έτους και άλλων πνευματικών δραστηριοτήτων, τελείται για ευόδωση της εργασίας, για ίαση ασθενειών, κατά της βασκανίας και των άλλων δαιμονικών επιθέσεων κ.τ.λ.

Στα Ευχολόγια της Εκκλησίας μας (Μεγάλο και Μικρό)υπάρχουν πάρα πολλές ευχές η οποίες λέγονται ανάλογα με την περίσταση που ο Ιερέας τελεί τον Αγιασμό, ενώ είναι αυτονόητο ότι για να υπάρξουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα μετά την τέλεση του, απαιτείται η ενσυνείδητη συμμετοχή του πιστού και η επιθυμία του να προσελκύσει με τον προσωπικό του αγώνα την Θεία Χάρι.

Τι είναι Αγιασμός;

«Αγιασμός των Υδάτων είναι η τελετουργική Πράξη δια της οποίας το νερό καθαγιάζεται με ορισμένες Ευχές και επικλήσεις της επιφοιτήσεως του Αγίου Πνεύματος, καθώς και με την σταυροειδή ευλογία και εμβάπτιση του Τιμίου Σταυρού. Η Τελετή αυτή λέγεται Αγιασμός ακριβώς γιατί με το ευλογημένο νερό, με την μετάληψη και τον ραντισμό πιστεύουμε ότι αγιαζόμαστε και καθαριζόμαστε από τις αμαρτίες μας. Γι΄ αυτό παρακαλούμε τον Θεό όπως το αγιασμένο νερό θεραπεύσει τις ψυχές και τα σώματα μας και να αποτρέψει κάθε σατανική δύναμη» .

Η χρησιμοποίηση αγιασμένου νερού συναντάται σε πολύ παλαιούς χρόνους της ζωής των χριστιανών. Από αρχαίους Εκκλησιαστικούς ιστορικούς μαθαίνουμε για θαύματα που έγιναν με τον ραντισμό του αγιασμένου νερού. Επίσης υπάρχει μαρτυρία η οποία μας πληροφορεί ότι Αγιασμός γινόταν κάθε μήνα στο παλάτι της Κωνσταντινουπόλεως παρουσία των Βασιλέων. Έτσι εξηγείται και το τροπάριο «Σώσον Κύριε τον λαόν Σου…νίκας τοις βασιλεύσι..» που ψάλλεται όταν βαπτίζεται ο Τίμιος Σταυρός στο νερό.

Υπάρχει διαφορά Μικρού και Μεγάλου Αγιασμού;
«Ο Αγιασμός είναι Αγιασμός, είτε δίδεται την παραμονή των Φώτων, είτε την ίδια ημέρα είτε στο σπίτι. Δεν έχει διαφορά ο μικρός από τον μεγάλο αγιασμό. Λέγεται Μικρός η Μεγάλος, επειδή οι ευχές είναι μικρότερες ή μεγαλύτερες, επειδή παρατείνεται περισσότερο η λιγότερο η σχετική ακολουθία. Θεαματικά είναι αυτά. Δεν σημαίνουν ουσία προκειμένου περί του καθαρού νερού που βρίσκεται στην λεκάνη. Το αγιασμένο νεράκι του Μικρού Αγιασμού, διατηρείται χρόνια όπως και το νεράκι του Μεγάλου λεγομένου Αγιασμού» .

Η Ακολουθία.
Η ακολουθία του μικρού Αγιασμού που τελείται τακτικότερα (ενώ του Μεγ. Αγιασμού τελείται δύο φορές τον χρόνο παραμονή και ανήμερα των Θεοφανείων) ξεκινά με την ανάγνωση του «Κύριε εισάκουσον της προσευχής μου..»και συνεχίζεται με την ψαλμωδία τροπαρίων της Παναγίας μας καθώς και του Αγίου μας. Αφού διαβαστεί ο ψαλμός« Ελέησον με ο Θεός…» ψάλλεται ο Κανόνας της Παναγίας τα τροπάρια του οποίου αντιστοιχούν στα 24 γράμματα της Αλφαβήτου (Ακροστιχίδα). 

Κατόπιν αφού ψάλλούν και άλλα τροπάρια (επί το πλείστον της Παναγίας) ακολουθεί ο Τρισάγιος Ύμνος, ο Απόστολος ο οποίος αναφέρεται στην επιθυμία του Κυρίου να μας αγιάσει και να μας σώσει σαν αδελφούς και παιδιά του και το Ευαγγέλιο το οποίο αναφέρεται στο νερό της κολυμβήθρας της Βηθεσδά το οποίο αφού αγιαζόταν με την παρουσία Αγγέλου θεράπευε τις σωματικές ασθένειες των ανθρώπων. 

Στην συνέχεια λέγονται οι δεήσεις και οι ευχές δια των οποίων αγιάζεται το νερό και ιδιαιτέρως την στιγμή που ο Ιερέας το ευλογεί σταυροειδώς με το χέρι του. Ακολουθεί η «Βάπτιση» του Τιμίου Σταυρού στο αγιασμένο νερό, ο ραντισμός του χώρου που τελείται η ακολουθία, η ευλογία των πιστών με το αγιασμένο νερό και η προσκύνηση του τιμίου Σταυρού. Κατόπιν διαβάζεται η για την περίσταση κατάλληλη Ευχή, μνημονεύονται τα ονόματα για χάρη των οποίων τελείται ο Αγιασμός και γίνεται Απόλυση.

Τι χρειάζεται;
Για να τελεσθεί ο Αγιασμός χρειάζεται μια μικρή λεκάνη με καθαρό νερό, λίγο βασιλικό η δενδολίβανο, το θυμιατήρι του σπιτιού και το κανδήλι. Ο Ιερέας θα έχει μαζί του το επιτραχείλιο, το Ευαγγέλιο, τον Σταυρό και το «Ευχολόγιο». Σε ένα χαρτί γράφουμε τα ονόματα της Οικογένειας μας η οποία πρέπει να είναι παρούσα και συμπροσευχόμενη στην ακολουθία.

Κάτι σαν επίλογος.

«Μπορούμε στο σπίτι μας να έχουμε Αγιασμό, αρκεί να μην τον ξεχνάμε στο εικονοστάσι, αλλά να τον χρησιμοποιούμε κάθε φορά που παρουσιάζεται ανάγκη». 

Είναι ευλογία και μια «καλή και ευλογημένη συνήθεια» να πίνουμε καθημερινά Αγιασμό πριν πάρουμε το πρωινό μας και αφού έχουμε πλύνει το πρόσωπο μας εκτός βέβαια αν έχουμε να κοινωνήσουμε των Αχράντων Μυστηρίων. Αν κοινωνήσουμε τότε τρώμε πρώτα το Αντίδωρο μας και ύστερα πίνουμε τον Αγιασμό ο οποίος βρίσκεται μόνιμα στον πρόναο της Εκκλησίας μας.

Με την καθημερινή επαφή μας με τον Αγιασμό βάζουμε ολόκληρη την ημέρα μας κάτω από την ευλογία του Θεού ενώ δεν παραλείπουμε την συμμετοχή μας τακτικά στο Ποτήριο της Ζωής με την Κοινωνία του Σώματος και του Αίματος του Χριστού μας γεγονός που μας χαρίζει τον κατ΄ εξοχήν Αγιασμό, την Ευλογία και την Σωτηρία.

inagiounikolaoutouneou

ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΜΙΚΡΟΥ ΑΓΙΑΣΜΟΥ
ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΓΙΑΣΜΟΥ

Ὀκτώηχος

Οκτώηχος, ή Οκτάηχος, ή Οκταηχία

(Διεθνώς: Octoechos, Προφορά: Oktōēchos, Νέα Ελληνικά: Οκταηχία, Αρχαία Ελληνικά: Ὀκτώηχος → από το ὀκτώ + ἦχος, Σλάβικα:Октоихъ Οκτώηχ → από το Окто οκτώ + ихъ ήχος, ή Осмогласникъ Οσμογκλάσνικ → από το о́семь οκτώ + гласъ φωνή) είναι το όνομα του μουσικού συστήματος των οκτώ ήχων[1] που χρησιμοποιείται για την σύνθεση εκκλησιαστικών ψαλμών στην Βυζαντινή, Συριακή, Κοπτική, Αρμένικη, Λατινική και Σλάβικη εκκλησία.[2]

Οι οκτώ ήχοι ή τρόποι της είναι:[3]

ήχος α΄ ήχος β΄ ήχος γ΄ ήχος δ΄

ήχος πλάγιος του α΄ ήχος πλάγιος του β΄ ήχος βαρύς ήχος πλάγιος του δ΄

Οι φθόγγοι ή τόνοι της οκτωήχου διακρίνονται σε επτά και ονομάζονται:[4]

πΑ

Βου

Γα

Δι

κΕ

Ζω

νΗ

Ονοματολογία

Τα ονόματα που αποδίδονται στους οκτώ ήχους διαφέρουν στις μεταφράσεις της εκκλησιαστικής σλαβονικής γλώσσας. 
Το σλαβονικό σύστημα υπολογίζει τους πλάγιους ήχους ως Glas 5, 6, 7, και 8. 
Αυτές οι διαφορές που παρουσιάζονται στον πίνακα παρακάτω μαζί με τα Αρχαία Ελληνικά ονόματα των οκτάβων και σύμφωνα με τους Αγιοπολίτες[5] και τις ψαλτικές πραγματείες των Καρολίγγειων θεωρητικών, καθώς και τα αντίστοιχα αρμενικά ονόματα. 
Παρακαλώ σημειώστε ότι οι συνθέτες του 15ου αιώνα, όπως ο Μανουήλ Χρυσάφης, Λαμπαδάριος στην Αυλή των Παλαιολόγων της Κωνσταντινούπολης, αντάλλαξαν τη Φρυγική με τη Λυδική.

Αρχαία Ελληνική	Βυζαντινή	Εκκλησιαστική Σλαβονική	Αρμενική	Καρολίγγειος	Διεθνής
Δωρική	ἦχος πρῶτος	гласъ а.	Tzayn 1	Tonus primus / Authentus protus	First
Φρυγική	ἦχος δεύτερος	гласъ в.	Tzayn 2	Tonus tertius / Authentus deuterus	Second
Λυδική	ἦχος τρίτος	гласъ г.	Tzayn 3	Tonus quintus / Authentus tritus	Third
Μιξολυδική	ἦχος τέταρτος	гласъ д.	Tzayn 4	Tonus septimus / Authentus tetrardus	Fourth
Υποδωρική	ἦχος πλάγιος τοῦ πρώτου	гласъ є.	Koghm 1	Tonus secundus / Plagis proti	Plagal of the First
Υποφρυγική	ἦχος πλάγιος τοῦ δευτέρου	гласъ ѕ.	Koghm 2	Tonus quartus / Plagis deuteri	Plagal of the Second
Υπολυδική	ἦχος βαρύς	гласъ з.	Koghm 3	Tonus sextus / Plagis triti	Grave
Υπομιξολυδική	ἦχος πλάγιος τοῦ τετάρτου	гласъ и.	Koghm 4	Tonus octavus / Plagis tetrardi	Plagal of the Fourth

Σημειώστε ότι οι νότιοι Σλάβοι χρησιμοποιούν το βυζαντινό μουσικό σύστημα και, παρ' όλα αυτά, χρησιμοποιούν την παραλλαγή της αρίθμησης που βρίσκεται πάντα στα κείμενα της εκκλησιαστικής σλαβονικής γλώσσας.[6]

Περίοδοι

Ο όρος διαχωρίζεται χρονολογικά σε τρεις περιόδους:

1. Αγιοπολίτικη Οκτώηχος
6ος-13ος αιώνας
Ιωάννης Δαμασκηνός[5]

2. Παπαδική Οκτώηχος
13ος-18ος αιώνας
Ιωάννης Κουκουζέλης[7]

3. Νεοβυζαντινή Οκτώηχος
18ος-21ος αιώνας
Χρύσανθος εκ Μαδύτου[2]

Παραπομπές

1. Άλμα πάνω
   ↑ Ψάχου Κωνσταντίνου, "Το Οκτάηχον σύστημα της Βυζαντινής Μουσικής", Εκδόσεις Μιχ. Ι. Πολυχρονάκης, Νεάπολις Κρήτης, 1980
   ↑ Άλμα πάνω, στο:2,0 2,1 Χρύσανθος εκ Μαδύτου (1832), Θεωρητικὸν μεγὰ τῆς Μουσικῆς, Τεργέστη: Michele Weis, ανακτήθηκε στις 11 Απριλίου 2012
   Άλμα πάνω↑ Ήχοι Βυζαντινής μουσικής σε εξέλιξη από την Πυθαγορική Οκτάχορδο.
   Άλμα πάνω↑ Φθόγγοι Βυζαντινής μουσικής.
   ↑ Άλμα πάνω, στο:5,0 5,1 Σύμφωνα με την πρώτη παράγραφο των Αγιοπολιτών, ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός υποτίθεται ότι είναι ο συγγραφέας της πραγματείας του 9ου αιώνα: Raasted, Jørgen, επιμ. (1983). The Hagiopolites: A Byzantine Treatise on Musical Theory. Cahiers de l'Institut du Moyen-Âge Grec et Latin. 45. Copenhagen: Paludan.
   Άλμα πάνω↑ Восточно Церковно Пѣнiе – Часть 1 – Воскресникъ, Άγιο Όρος: Ιερά Μονή Ζωγράφου, 1904
   Άλμα πάνω↑ Αλεξάνδρου, Μαρία (1996). «Τὸ Μέγα Ἴσον τοῦ Κουκουζέλη: Ansätze einer kritischen Edition». Cahiers de l'Institut du Moyen-Âge grec et latin 66: 3–23.