Wednesday 4 May 2016

Ὀκτώηχος

Οκτώηχος, ή Οκτάηχος, ή Οκταηχία

(Διεθνώς: Octoechos, Προφορά: Oktōēchos, Νέα Ελληνικά: Οκταηχία, Αρχαία Ελληνικά: Ὀκτώηχος → από το ὀκτώ + ἦχος, Σλάβικα:Октоихъ Οκτώηχ → από το Окто οκτώ + ихъ ήχος, ή Осмогласникъ Οσμογκλάσνικ → από το о́семь οκτώ + гласъ φωνή) είναι το όνομα του μουσικού συστήματος των οκτώ ήχων[1] που χρησιμοποιείται για την σύνθεση εκκλησιαστικών ψαλμών στην Βυζαντινή, Συριακή, Κοπτική, Αρμένικη, Λατινική και Σλάβικη εκκλησία.[2]

Οι οκτώ ήχοι ή τρόποι της είναι:[3]
ήχος α΄
ήχος β΄
ήχος γ΄
ήχος δ΄
ήχος πλάγιος του α΄
ήχος πλάγιος του β΄
ήχος βαρύς
ήχος πλάγιος του δ΄
Οι φθόγγοι ή τόνοι της οκτωήχου διακρίνονται σε επτά και ονομάζονται:[4]
πΑΒουΓαΔικΕΖωνΗ
Ονοματολογία

Τα ονόματα που αποδίδονται στους οκτώ ήχους διαφέρουν στις μεταφράσεις της εκκλησιαστικής σλαβονικής γλώσσας. 
Το σλαβονικό σύστημα υπολογίζει τους πλάγιους ήχους ως Glas 5, 6, 7, και 8. 
Αυτές οι διαφορές που παρουσιάζονται στον πίνακα παρακάτω μαζί με τα Αρχαία Ελληνικά ονόματα των οκτάβων και σύμφωνα με τους Αγιοπολίτες[5] και τις ψαλτικές πραγματείες των Καρολίγγειων θεωρητικών, καθώς και τα αντίστοιχα αρμενικά ονόματα. 
Παρακαλώ σημειώστε ότι οι συνθέτες του 15ου αιώνα, όπως ο Μανουήλ Χρυσάφης, Λαμπαδάριος στην Αυλή των Παλαιολόγων της Κωνσταντινούπολης, αντάλλαξαν τη Φρυγική με τη Λυδική.
Αρχαία ΕλληνικήΒυζαντινήΕκκλησιαστική ΣλαβονικήΑρμενικήΚαρολίγγειοςΔιεθνής
Δωρικήἦχος πρῶτοςгласъ а.Tzayn 1Tonus primus / Authentus protusFirst
Φρυγικήἦχος δεύτεροςгласъ в.Tzayn 2Tonus tertius / Authentus deuterusSecond
Λυδικήἦχος τρίτοςгласъ г.Tzayn 3Tonus quintus / Authentus tritusThird
Μιξολυδικήἦχος τέταρτοςгласъ д.Tzayn 4Tonus septimus / Authentus tetrardusFourth
Υποδωρικήἦχος πλάγιος τοῦ πρώτουгласъ є.Koghm 1Tonus secundus / Plagis protiPlagal of the First
Υποφρυγικήἦχος πλάγιος τοῦ δευτέρουгласъ ѕ.Koghm 2Tonus quartus / Plagis deuteriPlagal of the Second
Υπολυδικήἦχος βαρύςгласъ з.Koghm 3Tonus sextus / Plagis tritiGrave
Υπομιξολυδικήἦχος πλάγιος τοῦ τετάρτουгласъ и.Koghm 4Tonus octavus / Plagis tetrardiPlagal of the Fourth
Σημειώστε ότι οι νότιοι Σλάβοι χρησιμοποιούν το βυζαντινό μουσικό σύστημα και, παρ' όλα αυτά, χρησιμοποιούν την παραλλαγή της αρίθμησης που βρίσκεται πάντα στα κείμενα της εκκλησιαστικής σλαβονικής γλώσσας.[6]

Περίοδοι

Ο όρος διαχωρίζεται χρονολογικά σε τρεις περιόδους:

1. Αγιοπολίτικη Οκτώηχος
6ος-13ος αιώνας
Ιωάννης Δαμασκηνός[5]

2. Παπαδική Οκτώηχος
13ος-18ος αιώνας
Ιωάννης Κουκουζέλης[7]

3. Νεοβυζαντινή Οκτώηχος
18ος-21ος αιώνας
Χρύσανθος εκ Μαδύτου[2]

Παραπομπές
  1. Άλμα πάνω
    ↑ Ψάχου Κωνσταντίνου, "Το Οκτάηχον σύστημα της Βυζαντινής Μουσικής", Εκδόσεις Μιχ. Ι. Πολυχρονάκης, Νεάπολις Κρήτης, 1980
    ↑ Άλμα πάνω, στο:2,0 2,1 Χρύσανθος εκ Μαδύτου (1832), Θεωρητικὸν μεγὰ τῆς Μουσικῆς, Τεργέστη: Michele Weis, ανακτήθηκε στις 11 Απριλίου 2012
    Άλμα πάνω↑ Ήχοι Βυζαντινής μουσικής σε εξέλιξη από την Πυθαγορική Οκτάχορδο.
    Άλμα πάνω↑ Φθόγγοι Βυζαντινής μουσικής.
    ↑ Άλμα πάνω, στο:5,0 5,1 Σύμφωνα με την πρώτη παράγραφο των Αγιοπολιτών, ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός υποτίθεται ότι είναι ο συγγραφέας της πραγματείας του 9ου αιώνα: Raasted, Jørgen, επιμ. (1983). The Hagiopolites: A Byzantine Treatise on Musical Theory. Cahiers de l'Institut du Moyen-Âge Grec et Latin. 45. Copenhagen: Paludan.
    Άλμα πάνω↑ Восточно Церковно Пѣнiе – Часть 1 – Воскресникъ, Άγιο Όρος: Ιερά Μονή Ζωγράφου, 1904
    Άλμα πάνω↑ Αλεξάνδρου, Μαρία (1996). «Τὸ Μέγα Ἴσον τοῦ Κουκουζέλη: Ansätze einer kritischen Edition». Cahiers de l'Institut du Moyen-Âge grec et latin 66: 3–23.

No comments:

Post a Comment