Wednesday 28 December 2016

Αγρυπνίες - Ολονυχτίες

«Ο άγρυπνος οφθαλμός εξήγνισε τον νου, 
ενώ ο πολύς ύπνος επώρωσε την ψυχή» 
Άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης

Οι αγρυπνίες δίνουν ένα ιδιαίτερο χαρακτήρα μέσα στην Εκκλησία. Γίνονται τις νυχτερινές ώρες. Έχουνε την κατάνυξη που βοηθά την ψυχή του ανθρώπου να έρθει πιο κοντά με τον Θεό. 
Όπως όλα τα πράγματα που υπάρχουν στην Εκκλησία, έχει ορισμένες διατάξεις στο πότε και πώς πρέπει να γίνεται η αγρυπνία. 
Οι αγρυπνίες είναι μέρος μιας αρχαίας Παραδόσεως της Εκκλησίας που διασώζεται μέχρι τις ημέρες μας.
Παλιότερα, υπήρχε η συνήθεια να γίνονται αγρυπνίες κάθε Κυριακή μέσα στον χρόνο (πλην της Κυριακής του Πάσχα) κάτι που σταμάτησε να γίνεται ακόμη και μετά τα μέσα του 17ου αιώνος. Εφόσον σταμάτησε αυτή η συνήθεια, θεσπίστηκε να γίνονται σε μεγάλες εορτές του χρόνου.
Οι εορτές που μπορεί να τελεστούν αγρυπνίες είναι:
Σεπτέμβριος
Γεννέσιον της Υπεραγίας Θεοτόκου (8 Σεπτεμβρίου)
Ύψωση του Τιμίου Σταυρού (14 Σεπτεμβρίου)
Μετάσταση του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου (26 Σεπτεμβρίου)
Νοέμβριος
Εισόδια της Υπεραγίας Θεοτόκου (21 Νοεμβρίου)
Δεκέμβριος
Η κατά σάρκα Γέννησης του Κυρίου Ιησού Χριστού (25 Δεκεμβρίου)
Ιανουάριος
Άγια Θεοφάνια (6 Ιανουαρίου)
Αγίου Αντωνίου (17 Ιανουαρίου)
Φεβρουάριος
Η Υπαπαντή του Κυρίου (2 Φεβρουαρίου)
Μάρτιος
Ευαγγελισμός της Υπεραγίας Θεοτόκου (25 Μαρτίου)
Μάιος
Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου (8 Μαΐου)
Ιούνιος
Γεννέσιον του Τιμίου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου (24 Ιουνίου)
Αγίων Πέτρου και Παύλου (29 Ιουνίου)
Αύγουστος
Μεταμόρφωση του Σωτήρος (6 Αυγούστου)
Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου (15 Αυγούστου)
Αποτομή του Τιμίου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου (29 Αυγούστου)

* Επίσης, γίνεται αγρυπνία στην εορτή της Αναλήψεως του Κυρίου Ιησού Χριστού. 

Πέραν από τις ανωτέρω εορτές που μπορούν να τελεστούν αγρυπνίες, υπάρχουν εορτές που ο προεστός επιλέγει να κάνει αγρυπνία όπως:
Νοέμβριος
Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου (13 Νοεμβρίου)
Δεκέμβριος
Αγίου Σάββα του Ηγιασμένου (5 Δεκεμβρίου)
Ιανουάριος
Αγίου Ευθυμίου (20 Ιανουαρίου)
Επίσης, αγρυπνία πρέπει να τελείται σε μονές, όταν εορτάζουν ή έχουνε παρεκκλήσια που εορτάζουν. 

Αγρυπνίες μπορούν επίσης να γίνονται σε μνήμες τοπικών αγίων ή μεγάλων αγίων (Αγίου Νικολάου Μύρων, Αγίου Νεκταρίου Πενταπόλεως, κ.α.). 
Αγρυπνία μπορεί να γίνει σε μνήμες αγίων στις οποίες κατέχονται τα λείψανα στον Ναό ή και για έκτακτα γεγονότα όπως φυσικές καταστροφές κ.α. 
Η νεώτερη συνήθεια να γίνονται αγρυπνίες κατά το δοκούν είναι νεωτερική και δεν είναι βασισμένο στην Παράδοση της Εκκλησίας μας.
Ένα θέμα το οποίο πολλοί αμελούμε είτε από άγνοια ή για λόγους «συντομίας», είναι η διάρκεια της αγρυπνίας. 

Πολλές φορές, όταν τελούνται αγρυπνίες, η διάρκεια τους είναι λίγη. Υπάρχει η νεώτερη συνήθεια, οι αγρυπνίες να γίνονται π.χ. 8 - 12 ή χειρότερα, 8 - 11 το βράδυ. 
Η αγρυπνία, όπως ευκόλως νοείται, σημαίνει ότι αγρυπνεί ο πιστός κάτι που εννοεί ότι η αγρυπνία περνά τα μεσάνυχτα και τελειώνει έστω και 12:30 το βράδυ.

Ανοιξαντάρια


Οι οκτώ τελευταίοι στίχοι του 103ου ψαλμού, ο οποίος λέγεται και Προοιμιακός, και συγκεκριμένα από το δεύτερο ημιστίχιο του στίχου 28, που αρχίζει με τη φράση «Ανοίξαντός Σου την χείρα... » γι' αυτό λέγονται και Ανοιξαντάρια

Από τον στίχο αυτό ο ψαλμός δεν απαγγέλλεται αλλά ψάλλεται. 
Ανοιξαντάρια λέγονται μόνο στους πανηγυρικούς Εσπερινούς και στις ολονυκτίες. 
Τα Ανοιξαντάρια ψάλλονται σε αργό ειρμολογικό μέλος σε μεγάλες εορτές και πανηγύρεις. 
Στις ολονυκτίες, κυρίως στις μονές του Αγίου Όρους, ψάλλονται μαζί με άλλα εγκωμιαστικά και δοξολογικά εφύμνια.

Saturday 10 December 2016

Αήρ ή Αέρας

Αποκαλείται το τετράγωνο κάλυμμα από ύφασμα, με το οποίο ο λειτουργός σκεπάζει στην Πρόθεση και στην Αγία Τράπεζα, τα δύο ιερά σκεύη, το Δισκάριο και το Δισκοπότηρο
Ονομάζεται Αέρας, γιατί κινούμενο πάνω από τα Τίμια Δώρα κατά την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως δημιουργεί αέρα. 
Κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας, στην αρχαία Εκκλησία οι Διάκονοι δημιουργούσαν αέρα πάνω από τα Τίμια Δώρα κουνώντας ριπίδια (μεγάλες βεντάλιες με φτερά παγονιού), για να αποτρέπουν το πλησίασμα των εντόμων. 
Αυτή την πράξη συνεχίζει σήμερα η παλινδρομική κίνηση πάνω από τα Τίμια Δώρα του καλύμματος του Αέρα. 
Ταυτόχρονα ο Αέρας αποτελεί και εξέλιξη του "Βήλωνος", δηλαδή του παραπετάσματος το οποίο κάλυπτε παλαιότερα το Κιβώριο της Αγίας Τραπέζης.
Η κίνηση αυτή πάνω από την Αγία Τράπεζα, συμβολίζει τον τάφο του Κυρίου, ενώ το τίναγμά του εκφράζει συμβολικά τον σεισμό που ακολούθησε την Ανάσταση του Κυρίου. 
Ο Αέρας επίσης συμβολίζει τον λίθο του μνήματος, που μ' αυτόν ασφαλίσθηκε ο Τάφος του Κυρίου και που απομακρύνθηκε από τον άγγελο κατά τον σεισμό της Αναστάσεως, ενώ επί Βυζαντίου συμβόλιζε και το σεντόνι, με το οποίο περιτυλίχθηκε το νεκρό σώμα του Κυρίου και γι' αυτό απεικόνιζαν πάνω του, το νεκρό σώμα του Χριστού και τον λιτάνευαν στη Μεγάλη Είσοδο, όπως τον Επιτάφιο την Μεγάλη Εβδομάδα. 
Σήμερα στη Μεγάλη Είσοδο της Θείας Λειτουργίας ο Αέρας για λόγους μεγαλοπρέπειας τοποθετείται στην πλάτη του ιερέως, ενώ στην Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία ο Αέρας είναι χρώματος μελανού για λόγους ευλάβειας και καλύπτει την κεφαλή του ιερέως. Το καλυμμένο πρόσωπο του ιερέως μας παραπέμπει στο όραμα του Προφήτου Ησαΐα, όπου τα Χερουβείμ, καθώς βρίσκονταν ενώπιον του Υψίστου Θεού και τον δοξολογούσαν, κάλυπταν το πρόσωπό τους από σεβασμό και ευλάβεια με δύο πτέρυγες.

Thursday 8 December 2016

Καταβασίες

Με την ονομασία καταβασίες φέρονται ύμνοι της Ορδοθόξου χριστιανικής εκκλησίας που ψάλλονται στον Όρθρο.
Ονομάζονται καταβασίες εκ του γεγονότος ότι τα παλιά χρόνια, οι ψάλτες κατέβαιναν από τα στασίδια τους και έψαλλαν τους ύμνους αυτούς στο μέσο του Ναού. 
Η παλαιά αυτή παράδοση, δηλαδή το να ψάλλονται οι καταβασίες στο μέσον του Ναού, έχει σήμερα εκλείψει.
Οι καταβασίες είναι οι ειρμοί των κανόνων των δεσποτικών και θεομητορικών εορτών. 
Εάν ψαλλεί ολόκληρος ο κανόνας, τότε στο τέλος κάθε ωδής ψάλλεται ξανά ο ειρμός ως καταβασία
Αν δεν ψαλεί ολόκληρος ο κανόνας τότε οι καταβασίες ψάλλονται όλες μαζί μετά την ανάγνωση του συναξαρίου. 
Αν δεν υπάρχει εορτή μπορεί να παραλειφθούν όλες, εκτός από την 8η που ψάλλεται μετά το συναξάρτιον και την 9η που ψάλλεται μετά την 9η ωδή της Θεοτόκου.
Οι καταβασίες διακρίνονται σε δύο είδη από άποψη μέλους:οι σύντομες καταβασίες, καλούμενες και ειρμολογικές, που διακρίνονται από το μεγάλο και πλούσιο ρυθμικό μέλος τους, καιοι αργές καταβασίες, που χαρακτηρίζονται όμως για το τεχνικότερο μέλος τους.
Όλες οι καταβασίες συμπεριλαμβάνονται σε ειδικό βιβλίο με βυζαντινή σημειογραφία που ονομάζεται "Ειρμολόγιο". Πρώτος που εξέδωσε συγκεντρωτικά τις αργές καταβασίες ήταν ο Πέτρος ο Πελοποννήσιος και τις σύντομες ο μαθητής του Πέτρος ο Βυζάντιος.
Οι Καταβασίες των Χριστουγέννων με μετάφραση

Ωδή α’
Χριστός γεννάται δοξάσατε• 
Χριστός εξ ουρανών απαντήσατε• 
Χριστός επί γης υψώθητε. 
Άσατε τω Κυρίω πάσα η γη, και εν ευφροσύνη, 
ανυμνήσατε λαοί, ότι δεδόξασται.

Έσωσε λαόν, θαυματουργών Δεσπότης,
Υγρόν θαλάσσης κύμα, χερσώσας πάλαι.
Εκών δε τεχθείς, εκ Κόρης τρίβον βατήν,
Πόλου τίθησιν ημίν• ον κατ’ ουσίαν,
Ίσόν τε Πατρί, και βροτοίς δοξάζομεν.

Μετάφραση
Ο Χριστός γεννάται, δοξολογήσατε Αυτόν. Χριστός ο Θεός από τους ουρανούς κατέβη, προϋπαντήσατε Αυτόν. Χριστός πάνω στη γη φάνηκε, άνθρωποι υψωθήτε απ’ τα γήινα προς τα ουράνια. Όλοι οι λαοί της γης ψάλατε άσματα στον Κύριο και με ευφροσύνη υμνήσατε Αυτόν που είναι δοξασμένος.

Έσωσε ο Κύριός μας τον παλαιό καιρό τον Ισραηλίτικο λαό θαυματουργικά με το που μετέβαλε το υγρό κύμα της θάλασσας σε στεριά. Και τώρα πάλι με την εκούσια γέννησή Του από την Παρθένο, έκαμε ευκολοδιάβατο σε μας το δρόμο για τον Ουρανό. Αυτόν λοιπόν, που είναι στην ουσία ίσος και με τον Θεό Πατέρα ως Θεός και με μας τους ανθρώπους, δοξολογούμε.

Ωδή γ’
Τω προ των αιώνων, εκ Πατρός γεννηθέντι αρρεύστως Υιώ,
 και επ’ εσχάτων εκ Παρθένου, σαρκωθέντι ασπόρως, 
Χριστώ τω Θεώ βοήσωμεν• 
Ο ανυψώσας το κέρας ημών, Άγιος ει Κύριε.

Νεύσον προς ύμνους, οικετών ευεργέτα,
Εχθρού ταπεινών, την επηρμένην οφρύν,
Φέρων τε παντεπόπτα, της αμαρτίας
Ύπερθεν ακλόνητον, εστηριγμένους,
Μάκαρ μελωδούς, τη βάσει της πίστεως.

Μετάφραση
Στον Υιό του Θεού, που προαιώνια γεννήθηκε, χωρίς να μεταβληθεί η ουσία του, από τον Θεό Πατέρα και που στις έσχατες ημέρες πήρε και την ανθρώπινη σάρκα από την Παρθένο Μαρία, χωρίς σπέρμα ανδρός, στον Χριστό τον Θεό ας αναφωνήσουμε:
Κύριε, Συ, που ανύψωσες και μεγάλυνες τη δύναμή μας, είσαι άγιος.

Θεέ, ο ευεργέτης μας, προσδεξε με συμπάθεια τους ύμνους των δούλων Σου, ταπεινώνοντας της αλαζονική έπαρση του εχθρού-διαβόλου και απαλλάσσοντας τους υμνητές Σου, μακάριε παντεπόπτη, από την αμαρτία, ακλόνητα στηριγμένους στο θεμέλιο της πίστεως.

Ωδή δ’
Ράβδος εκ της ρίζης Ιεσσαί, και άνθος εξ αυτής, 
Χριστέ, εκ της Παρθένου ανεβλάστησας, 
εξ όρους ο αινετός, κατασκίου δασέος• 
ήλθες σαρκωθείς εξ απειράνδρου, 
ο άυλος και Θεός. Δόξα τη δυνάμει Σου Κύριε.

Γένους βροτείου, την ανάπλασιν πάλαι,
Άδων προφήτης, Αββακούμ προμηνύει,
Ιδείν αφράστως, αξιωθείς τον τύπον•
Νέον βρέφος γαρ, εξ όρους της Παρθένου,
Εξήλθε λαών, εις ανάπλασιν Λόγος.

Μετάφραση
Από το γένος του Ιεσσαί βλάστησε κλαδί, η Παρθένος, και απ’ αυτήν ως άνθος βγήκες Χριστέ. Ήρθες Συ ο άυλος Θεός, που απ’ όλους δοξάζεσαι και σαρκώθηκες από την κόρη που δεν είχε έρθει σε σαρκική συνάφεια με άνδρα, σαν από βουνό με βαθύσκιωτο αδιαπέραστο δάσος. Δόξα γι’ αυτό στη δύναμή Σου, Κύριε.

Την αναγέννηση του ανθρωπίνου γένους προφητεύει ψάλλοντας τον παλαιό καιρό ο προφήτης Αββακούμ, όταν αξιώθηκε να δει, με τρόπο ακατανόητο, αυτήν νοερά. Γιατί πράγματι παράδοξο βρέφος, ο Λόγος του Θεού, βγήκε από το κατάσκιο βουνό, την Παρθένο, για να αναγεννήσει την ανθρωπότητα.

Ωδή ε’
Θεός ων ειρήνης, Πατήρ οικτιρμών, 
της μεγάλης βουλής Σου τον Άγγελον,
 ειρήνην παρεχόμενον, απέστειλας ημίν• 
όθεν θεογνωσίας, προς φως οδηγηθέντες, 
κ νυκτός ορθρίζοντες, 
δοξολογούμέν Σε, Φιλάνθρωπε.

Εκ νυκτός έργων, εσκοτισμένης πλάνης,
Ιλασμόν ημίν, Χριστέ τοις εγρηγόρως,
Νυν Σοι τελούσιν, ύμνον ως ευεργέτη,
Έλθοις πορίζων, ευχερή τε την τρίβον,
Καθ’ ην ανατρέχοντες, εύροιμεν κλέος.

Μετάφραση
Θεέ μας που είσαι Θεός της ειρήνης και φιλάνθρωπος Πατέρας, μας έστειλες τον Υιόν Σου τον Μονογενή, Αγγελιοφόρο της μεγάλης και προαιώνιας απόφασής Σου, που προσφέρει σε μας την ειρήνη με Σένα. Γι’ αυτό κι εμείς, τα έθνη, που από την πλάνη οδηγηθήκαμε στο φως της γνώσεως του αληθινού Θεού, από το σκοτάδι της ασέβειας, που βρισκόμαστε πριν, τώρα, στη χαραυγή της νέας ζωής της πίστεως, Σε δοξολογούμε, φιλάνθρωπε Κύριε.

Σε εμάς, τους σκοτισμένους απ’ τα ζοφερά έργα της πλανεύτρας αμαρτίας, τώρα που αναμέλπουμε με πλήρη συναίσθηση ύμνο σε Σένα ως ευεργέτη Χριστέ, έλα προσφέροντας την εξιλέωση και καθιστώντας εύκολο το δρόμο της αρετής, πάνω στον οποίο τρέχοντας, άμποτε να βρούμε τη δόξα του Ουρανού.

Ωδή ς’
Σπλάγχνων Ιωνάν, έμβρυον απήμεσεν, 
ενάλιος θηρ, οίον εδέξατο• τη Παρθένω δε, 
ενοικήσας ο Λόγος, και σάρκα λαβών, 
διελήλυθε φυλάξας αδιάφθορον• 
ης γαρ ουχ υπέστη ρεύσεως, 
την τεκούσαν κατέσχεν απήμαντον.

Ναίων Ιωνάς, εν μυχοίς θαλαττίοις,
Ελθείν εδείτο, και ζάλην απαρκέσαι.
Νυγείς εγώ δε, τω τυραννούντος βέλει,
Χριστέ προσαυδώ, τον κακών αναιρέτην,
Θάττον μολείν Σε, της εμής ραθυμίας.

Μετάφραση
Από τα σπλάχνα του το θαλάσσιο κήτος σαν έμβρυο απέβαλε τον Ιωνά σώο και αβλαβή, όπως τον δέχτηκε. Το ίδιο και ο Μονογενής Λόγος του Θεού, αφού κατοίκησε στην κοιλιά της Παρθένου και πήρε σάρκα, πέρασε από την πανάχραντη μήτρα της, διαφυλάξας αυτή αδιάφθορη. Πράγματι επειδή δεν συνέβη μεταβολή στη μήτρα αυτή που Τον γέννησε, παρθένο τη διατήρησε.

Ο προφήτης Ιωνάς μέσα στο βυθό της θάλασσας παρακαλούσε να έρθει σε Εσένα Κύριε και να του απομακρύνεις τη ζάλη και τον κίνδυνο του θανάτου. Εγώ όμως, πληγωμένος από το βέλος του τυράννου-διαβόλου απευθύνομαι σ’ Εσένα τον καταλύτη των κακών, Χριστέ, όσο πιο γρήγορα να έρθεις σε μένα, προτού με κυριεύσει η ραθυμία μου.

Ωδή ζ’
Οι Παίδες, ευσεβεία συντραφέντες, 
δυσσεβούς προστάγματος καταφρονήσαντες, 
πυρός απειλήν ουκ επτοήθησαν, 
αλλ’ εν μέσω της φλογός, εστώτες έψαλλον• 
Ο των πατέρων, Θεός ευλογητός ει.

Τω παντάνακτος, εξεφαύλισαν πόθω,
Άπλητα θυμαίνοντος, ηγκιστρωμένοι,
Παίδες τυράννου, δύσθεον γλωσσαλγίαν•
Οις είκαθε πυρ, άσπετον τω Δεσπότη,
Λέγουσιν• Εις αιώνας ευλογητός ει.

Μετάφραση
Οι Τρεις άγιοι Παίδες, που ανατράφηκαν με την ευσέβεια στο Θεό, περιφρόνησαν την ασεβή βασιλική διαταγή και δεν τρόμαξαν από την απειλή της φωτιάς, αλλά, ενώ στέκονταν μέσα στις φλόγες, έψελναν, Συ, ο Θεός των Πατέρων μας, είσαι άξιος να υμνείσαι.

Από τον πόθο και την αγάπη του παμβασιλέως Θεού κυριευμένοι οι Τρεις Παίδες, περιφρόνησαν την ασεβή βλασφημία του τυράννου, ασυγκράτητα οργισμένου εναντίον τους. Γι’ αυτό υποχώρησε η σφοδρή φωτιά μπροστά σ’ αυτούς, που στον Δεσπότη Θεό έψελναν, ευλογημένος είσαι στους αιώνες.

Ωδή η’
Θαύματος υπερφυούς η δροσοβόλος, 
εξεικόνισε κάμινος τύπον• 
ου γαρ ους εδέξατο φλέγει νέους, 
ως ουδέ πυρ της Θεότητος, Παρθένου ην υπέδυ νηδύν• 
διο ανυμνούντες αναμέλψωμεν• 
Ευλογείτω, η κτίσις πάσα τον Κύριον, 
και υπερυψούτω, εις πάντας τους αιώνας.

Μήτραν αφλέκτως, εικονίζουσι Κόρης,
Οι της παλαιάς, πυρπολούμενοι νέοι,
Υπερφυώς κύουσαν, εσφραγισμένην.
Άμφω δε δρώσα, θαυματουργία μια,
Λαούς προς ύμνον, εξανίστησι Χάρις.

Μετάφραση
Το υπερφυσικό θαύμα της ενανθρωπήσεως του Θεού, προεικόνιζε εκείνη η κάμινος στη Βαβυλώνα που ανέδιδε δροσιά, γιατί δεν κατέκαυσε τους νέους που ρίχτηκαν μέσα σ’ αυτή, όπως και το πυρ της Θεότητος δεν κατέκαυσε την κοιλία της Παρθένου μέσα στην οποία ήρεμα εισχώρησε, γι’ αυτό και εμείς ας ψάλλουμε αναφωνώντας, όλα τα δημιουργήματα υμνείτε τον Κύριο και υψώνετε Αυτόν υπεράνω κάθε ανθρωπίνου μεγαλείου σ’ όλους τους αιώνες.

Οι Τρεις Νέοι της Παλαιάς Διαθήκης, που μέσα στο καμίνι της φωτιάς πυρπολούνταν χωρίς να καίγονται, προεικονίζουν τη μήτρα της Κόρης, που με υπερφυσικό τρόπο κυοφόρησε τον Χριστό παραμένοντας σφραγισμένη (Παρθένος). Αυτή η χάρη του Θεού, που ενήργησε με μια θαυματουργική δύναμη τα δύο αυτά θαύματα, διεγείρει τους πιστούς σε δοξολογία.

Ωδή θ’
Μεγάλυνον ψυχή μου, την Τιμιωτέραν, και ενδοξοτέραν, 
των άνω στρατευμάτων.
Μυστήριον ξένον, ορώ και παράδοξον• 
ουρανόν το σπήλαιον• θρόνον, χερουβικόν την Παρθένον• 
την φάτνην χωρίον, εν ω ανεκλίθη ο αχώρητος, 
Χριστός ο Θεός• ον ανυμνούντες μεγαλύνομεν.

Στέργειν μεν ημάς, ως ακίνδυνον φόβω,
Ράον σιωπήν• τω πόθω δε Παρθένε,
Ύμνους υφαίνειν, συντόνως τεθηγμένους,
Εργώδές εστιν• αλλά και Μήτηρ σθένος,
Όση πέφυκεν, η προαίρεσις δίδου.

Μετάφραση
Παράδοξο και ακατανόητο θαύμα ατενίζω. Το σπήλαιο λαμπρό ουρανό, την Παρθένο θρόνο Χερουβικό, τη φάτνη τόπο όπου αναπαύτηκε ο Χριστός, που ως Θεός δεν περιορίζεται σε υλικό χώρο. Αυτόν λοιπόν ανυμνώντας εμείς οι πιστοί δοξάζουμε με μεγάλη δόξα.

Το ν’ αρκεστούμε από φόβο στη σιωπή, που είναι κάτι ακίνδυνο, είναι πιο εύκολο για μας, ενώ το να συνθέτουμε για Σένα, Παρθένε, ύμνους τεχνουργημένους αρμονικά, παρασυρμένοι από τον πόθο για Σένα, είναι επίπονο και επικίνδυνο. Αλλά Εσύ, Μητέρα, δίνε μας τόση δύναμη όση είναι η προαίρεσή μας (για να σε υμνήσουμε)

Tuesday 6 December 2016

Μηναίον (Τα Μηναία)

Με την ονομασία Ωρολόγιον, ή Μηναίον, φέρεται ένα σύνολο 12 βιβλίων, ένα για κάθε μήνα του έτους, εξ ου και ο όρος στον πληθυντικό "Μηναία". 
Άνισου όγκου τόμοι, τα οποία περιέχουν Ακολουθίες εορτών και μνημών αγίων.
The Menaion Icon for August 
(Russia, 19th Century)
Σε αντίθεση με το Πεντηκοστάριο, το Τριώδιο, και την Παρακλητική, που περιέχουν ύμνους των κινητών εορτών, εξυπηρετεί υμνολογικά τις Ακολουθίες των λεγόμενων σταθερών εορτών.

TA ΜΗΝΑΙΑ
Σεπτέμβριος
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 Ακάθιστος 15 16 17 18 19 20 21
22 23 24 25 26 27 28 29 30

Οκτώβριος
Αγία Σκέπη 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11-17 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

Νοέμβριος
01 02 03 04 05 06 07 08 09 Αγ.Νεκταρίου 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22
23 24 25 26 27 28 29 30

Δεκέμβριος
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11-17 11 12 13 14 15 16 17 18-24 18 19 20 21 22 23

Ιανουάριος
01 02 03 04 05 Ώρες Θεοφάνεια 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

Φεβρουάριος
01 02 03 03Τ 04 04Τ 05 05Τ 06 06Τ 07 07Τ 08 08Τ 09 09Τ 
10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29

Μάρτιος
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 2223 24 25 Δοξολογία 26 27 28 29 30 31

Απρίλιος
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 2223 24 25 26 27 28 29 30

Μάιος
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 2223 24 25 26 27 28 29 30 31

Ιούνιος
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 2223 24 25 26 27 28 29 30

Ιούλιος
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 13-19 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

Αύγουστος
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 2223 24 25 26 27 28 29 30 31

Εξαποστειλάρια

Εἶναι τροπάρια, τά ὁποῖα ψάλλονται στήν ἀκολουθία τοῦ ὄρθρου μετά τήν ἐνάτη ὠδή τοῦ κανόνα (μετά τήν ἐνάτη καταβασία) καί πρίν τούς αἴνους. 
Τά ἐξαποστειλάρια κατατάσσονται σέ τρεῖς ὁμάδες. 
α) Τά ἀναστάσιμα, τά ὁποῖα ψάλλονται τίς Κυριακές. 
Πρόκειται γιά μία ὁμάδα 11 τροπαρίων, ὅσα δηλ. καί τά 11 ἑωθινά εὐαγγέλια. 
Συντάκτης τους εἶναι ὁ αὐτοκράτορας Κωνσταντῖνος Πορφυρογέννητος. 
Γιά κάθε ἑωθινό εὐαγγέλιο συνέταξε καί ἕνα ἀναστάσιμο ἐξαποστειλάριο
β) Τά ἐξαποστειλάρια τῶν δεσποτικῶν καί θεομητορικῶν ἑορτῶν καί τῶν ἑορταζομένων ἤ μή Ἁγίων, καί 
γ) 12 τά δι' ἑκάστην ἡμέραν τῆς ἑβδομάδος ἐξαποστειλάρια, τά ὁποῖα ψάλλονται στίς ἁπλές καθημερινές, ὅταν τό Μηναῖο δέν περιλαμβάνει γιά τόν ἅγιο τῆς ἡμέρας ἐξαποστειλάριο. 
Ἐκτός τῶν ἐξαποστειλαρίων ὑπάρχουν καί τά φωταγωγικά
Τοῦτα εἶναι ἕνα γιά κάθε ἦχο, καί ἡ ψαλμωδία τους ἔχει περιοριστεῖ μόνο τήν περίοδο τῆς μεγάλης Τεσσαρακοστῆς. 
Τόσο τά ἐξαποστειλάρια, ὅσο καί τά φωταγωγικά ὀφείλουν τήν ὀνομασία τους στόν στίχο «ἐξαπόστειλον τό φῶς σου», μέ τόν ὁποῖο ἄρχεται τό φωταγωγικό τοῦ γ' ἤχου.

Δοξαστικά

Στό τέλος τῶν στιχηρῶν καί τῶν ἀποστίχων ψάλλεται ὕμνος, τοῦ ὁποίου προτάσσεται ἡ μικρή δοξολογία «Δόξα Πατρί καί Υἱῷ καί ἁγίῳ Πνεύματι». 
Γιά τοῦτο ὁ ὕμνος αὐτός ὀνομάζεται δοξαστικό
Τό δοξαστικό ἄλλοτε εἶναι ἰδιόμελο καί ἄλλοτε προσόμοιο. 
Ὅταν ὅμως ἀναφερόμαστε ἰδιαίτερα στά δοξαστικά ἤ ὅταν λέμε ὅτι ὁ δείνα ἅγιος ἔχει δοξαστικό ἐννοοῦμε πάντοτε ἰδιόμελο δοξαστικό
Πολλές φορές ἀντί ἑνός δοξαστικοῦ ὑπάρχουν δύο δοξαστικά, ὁπότε τοῦ πρώτου προτάσσεται τό «Δόξα Πατρί…», καί τοῦ δευτέρου τό ὑπόλοιπο μισό αὐτῆς τῆς μικρῆς δοξολογίας, δηλ. τό «Καί νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν».